تنظيم حرارت بدن

در كل به پنج طريق زير حرارت از بدن خارج ميشود:

تنفس، تهويه ، تشعشع، تبخير، هدايت گرمايي .

 الف- تنظيم درجه حرارت در مواقعي كه دماي محيط از دماي بدن بيشتر باشد به اين صورت است كه بدن از طريق تبخير، تشعشع، هدايت گرمايي، تنفس و تهويه دما از دست ميدهد. در شرائط محيطي گرم، پايانه هاي گرمايي پوست تحريك شده و پيام عصبي اين پايانه ها به مراكز درك حرارت در هيپوتالاموس مي رسد و واكنشهاي هيپوتالاموس مغز به اين پيام به صورت زير است :

1- گشاد شدن (اتساع) عروق: در طي اين عمل خون بيشتري به سطح پوست رسيده و عروق خوني مثل يك رادياتور عمل ميكنند و از طريق تشعشع، تهويه و هدايت گرمايي، دما از دست ميدهند.

2- ترشح غدد عرق (تعريق): تعريق موجب دفع دماي بدن با واسطه عرق ميشود و اين عمل تا زماني كه رطوبت به 75 درصد نرسيده، تنها راه دفع حرارت بدن محسوب ميشود. 

3- كاهش فعاليت عضلات: عضلات مخطط بدن كمتر كار ميكنند تا متابوليسم و حرارت كمتري ايجاد شود.

 ب- تنظيم دماي بدن در مواقعي كه دماي محيط از دماي بدن كمتر باشد به اين صورت است كه سرماي محيط پايانه هاي سرمايي پوست را تحريك كرده و پيام عصبي به هيپوتالاموس مي رسد. سرما موجب كاهش فشار خون به هيپوتالاموس نيز ميگردد. 

واكنش هيپوتالاموس به اين پيام به صورت زير است: 

1- گردش خون افت ميكند تا خون كمتري به محيط بدن و دستگاه تنفس برسد تا دفع حرارت كمتر شود.

2- انقباض عروق خوني محيطي نيز از رسيدن خون زياد به محيط و در معرض سرما قرار گرفتن ميكاهد.

3- توليد زياد اپي نفرين، سبب ميگرددكه عروق خوني منقبض و عضلات صاف تحت تاثير قرار بگيرند.

4- مهار غدد عرق باعث جلوگيري از راه دفع حرارتي تبخير ميشود.

5- ايجاد لرز در عضلات اسكلتي موجب ايجاد متابوليسم و حرارت در بدن ميگردد.

 شايعترين نوع گرمازدگي محسوب ميشود و در زماني كه فردي در محيطهاي گرم و مرطوب به كار زياد اشتغال ميورزد، روي داده و در گردش خون اختلال ايجاد ميكند. در واقع نوعي شوك خفيف ناشي از منحرف شدن خون به سمت پوست روي ميدهد تا پوست به صورت يك رادياتور، خون را خنك كند. در اين نوع گرمازدگي به دليل تعريق شديد، بدن مقادير زيادي آب و املاح از دست داده كه بايد هر چه سريعتر جايگزين شوند. ادامه خستگي گرمائي بدليل دفع بيش از حد املاح بدن، ممكن است به كرامپ گرمائيمنجر شود. 

در كل دو نوع خستگي گرمائي وجود دارد

از دست رفتن املاح بدن ( بويژه سديم ) :

كه در طي آن فرد دچار گرمازدگي كه تعريق شديد كرده، تنها آب خالص مينوشد و املاح مورد نياز به بدنش نمي رسد.

از دست رفتن آب بدن‌ :  

اين حالت بيشتر در افرادي مسن يا افرادي كه شديداً بيمار هستند روي داده كه مايعات مورد نياز بدنشان را دريافت نمي دارند. 

بياد داشته باشيد كه مهمترين مشكل مصدومين دچار خستگي گرمائي، از دست رفتن آب بدن(دهيدراتاسيون) است و از دست رفتن املاح بدن به آن افزوده خواهد شد.

اقدامات و كمكهاي اوليه

1- مصدوم را از محيط گرم خارج نمائيد.
مطمئن شويد كه او لرز ندارد. از كمپرس آب سرد و در معرض جريان هواي خنك قرار دادن استفاده كنيد. 

2- مصدوم را به پشت خوابانيده و 20 تا 25 سانتيمتر پاهاي او را از سطح زمين بالاتر نگهداريد تا خون بهتر به مغز و قلبش برسد.
تا حد امكان البسه مصدوم را كم كرده يا شل نمائيد. او را در وضعيت راحت بخوابانيد.

3- اگر مصدوم هوشيار بود، هر 15 دقيقه تا يك ساعت به او نصف ليوان رم خوراكيس يا محلول  ORS بخورانيد.  

4- اگر مصدوم بيهوش بود لباسهايش را درآورده و بدنش را با يك اسفنج خيس, مرطوب نمائيد.

5- اگر مصدوم استفراغ كرد، علاوه بر كنترل استفراغ و ABC براي او سريعاً يك سرم تزريق كنيد. 

6- علائم حياتي را هر 15 دقيقه يكبار بررسي كرده و هر چه سريعتر مصدوم را به مركز درماني منتقل كنيد.